Onderzoekers steunen

Ongeveer 50% van de hoogrisico-prostaatkankers kan uitzaaien, wat betekent dat de kanker zich door het lichaam verspreidt. Eenmaal in dit stadium, wordt prostaatkanker ongeneeslijk. Het genezen vereist dus een tijdige en adequate behandeling.

Aangezien prostaatkanker een tumor is die wordt aangedreven door mannelijke hormonen, is hormoonbehandeling gebruikelijk. Over het algemeen wordt dit pas toegediend nadat de tumor is uitgezaaid. Gaëtan Devos en ik analyseren in onze doctoraatsprojecten hormoonbehandeling alvorens tumoren zijn uitgezaaid. Het is van groot belang om dit alleen toe te passen bij patiënten die er echt baat bij hebben. Anders zouden patiënten ‘overbehandeld’ worden, wat leidt tot onnodige bijwerkingen en kosten. In mijn doctoraatsonderzoek, vergelijk ik het genetisch materiaal van tumorweefsel dat behandeld is met hormoonbehandeling met dat van onbehandelde tumoren. Deze analyse leert ons hoe de cellen zich aanpassen of reageren op een hormoonbehandeling.

We hopen dat de verworven inzichten kunnen worden gebruikt om bepaalde patronen te herkennen, zodat artsen hun behandeling kunnen aanpassen aan de patiënt die voor hen zit. Zo kunnen we hormoonbehandeling geven aan patiënten die er baat bij zullen hebben, zelfs voordat de kanker is uitgezaaid.

Het Jef de Wever Prostaatkankerfonds steunt me sinds het begin bij mijn onderzoek naar prostaatkanker. Ik ben Jef en alle sponsors (klein en groot) hiervoor blijvend dankbaar.

Sinds 2013 geniet ik mijn opleiding Urologie in het Universitair Ziekenhuis te Leuven en datzelfde jaar ben ik in het onderzoek gestapt.

In 2018 verdedigde ik mijn doctoraatsonderzoek dat toegespitst was op het onderzoeken van genetische afwijkingen die een rol spelen in het ontwikkelen van uitzaaiingen bij prostaatkanker. Het proces dat zich in de prostaattumor afspeelt waardoor deze gaat uitzaaiien is zeer complex en bestaat uit verschillende kritische fases.

De focus van mijn onderzoek was specifiek gericht op de stap waarbij kankercellen uit de prostaat treden en starten met het migreren doorheen het lichaam.

Het Jef de Wever Prostaatkankerfonds heeft de experimenten van mijn onderzoek mede gefinancierd gedurende twee jaar. Hierdoor hebben wij twee genen geïdentificeerd die in dit proces een belangrijke rol spelen.

Mijn tweede en meer recent onderzoeksluik is toegespitst op het onderzoeken welke patiënten een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van uitzaaiingen ondanks chirurgische behandeling. Het definiëren van deze groep patiënten in een vroeg stadium laat ons toe deze patiënten een meer nauwgezette opvolging of aanvullende behandeling aan te bieden.

Voorgaand onderzoek gefinancierd door het Jef de Wever Prostaatkankerfonds laat mij toe dat deze data beschikbaar zijn voor verdere analyses en interpretatie. De hulp die het fonds mij heeft geboden zorgt zowel op korte als lange termijn voor een beter inzicht in deze ziekte en laat ons toe onze patiënten in de toekomst beter te behandelen.

Direct nadat ik afgestudeerd was als arts in 2018, ben ik gestart als doctoraatsstudent onder leiding van professor Joniau in het UZ Leuven. Het betreft een klinisch doctoraat over prostaatkanker. Dit wil zeggen dat ik mij minder op de biologie van prostaatkanker toespits maar eerder op de resultaten van behandelingen bij prostaatkankerpatiënten.

Mijn doctoraat bestaat uit twee luiken.

In het eerste luik, onderzoek ik de rol van een krachtig anti-androgeen, genaamd Apalutamide, bij patiënten met hoog risico gelokaliseerd prostaatkanker voor de operatie (radicale prostatectomie). We weten uit ervaring en literatuur dat deze hoogrisicopatiënten na hun operatie een groot risico hebben om te hervallen en te sterven aan prostaatkanker. Door hormonale therapie te geven voor de operatie proberen we de lokale tumor te verkleinen. Op die manier is er immers minder kans om in de tumor te snijden (minder positieve snijranden). Voorts weten we ook dat de hoog risico gelokaliseerde prostaatkankerpatiënten vaak al micro-uitzaaiingen hebben die nog niet zichtbaar zijn op de beeldvormingstechnieken die uitgevoerd worden op het tijdstip van de diagnose. Door de hormonale therapie voor de operatie te geven, proberen we ook deze micro-uitzaaiingen reeds kapot te maken. Het ultieme doel van deze studie is om zoveel mogelijk patiënten te genezen na hun operatie.

Het tweede luik van mijn doctoraat gaat over oligometastatisch prostaatkanker. Dit zijn prostaatkankerpatiënten met een beperkt (≤5 letsels) aantal uitzaaiingen. Er is groeiende evidentie dat het behandelen van deze uitzaaiingen met radiotherapie en/of chirurgie, de tijd tot de start van hormonale therapie kan doen uitstellen en uiteindelijke de kwaliteit en overleving van deze prostaatkankerpatiënten kan verbeteren. In UZ Leuven, hebben we reeds jaren ervaring met dergelijke metastase-gerichte therapieën in de oligometastatische setting.

Reeds meerdere publicaties zijn over dit luik van mijn doctoraat geschreven met steun van het Jef de Wever Prostaatkankerfonds. Tevens zijn de resultaten gepresenteerd op internationale congressen in Amerika (AUA Chicago 2019), Spanje (EAU Barcelona 2019) en Nederland (EAU 2020).

Na mijn studies geneeskunde heb ik de kans gekregen om mijn passie voor technologie te combineren met onderzoek.

Op dit moment werken we aan een methode om de digitale registratie van alle medische gegevens van prostaatkankerpatiënten, over verschillende ziekenhuizen heen, te vergemakkelijken. We verzamelen op een intuïtieve en geïntegreerde manier informatie bij de uroloog en laten de verschillende elementen gestructureerd samenvloeien in een grote database.

Daarnaast wordt op welbepaalde tijdstippen in het zorgtraject een vragenlijst naar de patiënt verstuurd om een beter beeld te krijgen over de algemene gezondheid en over bepaalde domeinen zoals incontinentie en het seksuele welbevinden.

Deze gecombineerde informatie geeft een gedetailleerd beeld over de verschillende types prostaatkanker en zal de arts op termijn in staat stellen om precieze voorspellingen te maken over het mogelijke verloop van de ziekte, aangepast aan de specifieke situatie van elke patiënt.

In de toekomst willen we ook de opvolging tijdens en na de behandeling efficiënter laten verlopen, zodat eventueel afwijkende parameters sneller gedetecteerd kunnen worden.

Een ander deel van dit onderzoek focust op het inzetten van technologische hulpmiddelen, zoals smartphone-applicaties, om de patiënt op specifieke tijdstippen correct te kunnen informeren over de status van zijn ziekte en te ondersteunen bij beslismomenten gedurende de verschillende fases van het zorgtraject.